CentOS işletim sistemi, birçok Linux sistem yöneticileri arasında ücretsiz olan Redhat Enterprise Linux işletim sisteminin yeniden derlenmesi yoluyla Community edilmiş kurumsal bir işletim sistemidir. Mart 2004’ten bu yana, CentOS Linux, Red Hat tarafından halka ücretsiz olarak sağlanan kaynaklardan türetilen topluluk destekli bir dağıtımdır. Bu nedenle, CentOS Linux, RHEL ile işlevsel olarak uyumlu olmayı amaçlamaktadır. Biz esas olarak yukarı tedarikçi marka ve sanat kaldırmak için paketleri değiştirmek. CentOS Linux ücretsizdir ve yeniden dağıtılması ücretsizdir. Redhat Enterprise Linux 8.0 sürümü 05-07-2019 tarihinde piyasaya sürülmesiyle, CentOS kullanıcılarının da 24-09-2019 tarihinde gerçekleşen yeni CentOS 8 sürümünü beklentilerini doğurdu.
Bu çalışmada; CentOS 8 işletim sisteminin en yalın (minimal) hali ile kurulum adımları detaylı olarak anlatılmaktadır.
CentOS 8 ile gelen yenilikler;
- Yum paket yöneticisi kullanılabilirliği devam etse de; DNF desteği ile zenginleştirildi.
- Podman aracı ile container yönetimi ve yapılandırması.
- BaseOS ve AppStream
- Cockpit
- Varsayılan phyton sürümü 3.6’ya güncellenmiştir.
- MySQL, MariaDB, Redis, PostgreSQL 9.6 ve 10 gibi veritabanı sunucuları destek listesine eklendi.
- Web sunucuları Apache 2.4 ve Nginx 1.14 uyumluluğu sağlandı.
- CentOS 8 GIT ile birlikte Subversion ve Mercurial sunuluyor.
- CentOS, OpenJDK 11, OpenJDK 8 ve Ant, Maven gibi harika java araçları sunar.
- Luks1, Luks2 ile değiştirildi.
- Anaconda yükleyicisi NVDIMM cihazlarında LUKS2 disk şifrelemesi kullanılabilir.
- XFS dosya sisteminin maksimum boyutu 500 TB’dan 1 PB’a çıkarıldı.
- GCC Compiler, C++ 8.2 sürümü desteği.
- Pacemaker cluster resource manager version 2.0.0 a yükseltildi.
- Gnome oturumu ve Gnome ekran yöneticisi Wayland’i varsayılan sunucu olarak kullanımı.
- Libre Office v6.0.6.1 ile güncellendi.
- Varsayılan Firefox tarayıcısı olarak version 60.5.1 kullanıldı.
CentOS kurulumuna başlamadan önce yapılması gereken ilk işlem sistem gereksinimlerin karşılanıp-karşılanmadığından emin olmak gerekir.
- 2.4 Ghz veya daha hızlı CPU.
- En az 2 GB RAM bellek kurulum için yeterli olacak ancak 4 GB önerilmektedir.
- Ağ Kartı
- En az 10 GB (minimal) yada 20 GB (Tavsiye edilen) boş disk alanı
CentOS işletim sistemi ürün özellikleri, donanım gereksinimi ve limitleri hakkında daha fazla bilgi almak için aşağıdaki linki kullanabilirsiniz. https://wiki.CentOS.org/About/Product
CentOS Kurulum Medyasını Temin Etmek
CentOS resmi web sitesinden sisteminiz en son sürüm donanım platformunuza uygun olan sürümü indirebilirsiniz. Bu işlem için, https://www.CentOS.org/download/ adresini kullanabilirsiniz. Yeni sürüm yaklaşık olarak 7 GB boyutundadır.
Centos 8 Kurulumuna Başlamak
Kurulum medyasının temini tamamlandıktan kurulum dosyasını DVD yada iso olarak sanal makinenizde CD/DVD’den açılacak (Boot) şekilde bilgisayarınızı yeniden başlatınız. Bilgisayarınız CD/DVD sürücüsünden önyükleme işlemi sonrasında işletim sisteminizi kurmak için “Install CentOS Linux 8” seçeneği ok tuşları seçilir ve Enter tuşuna ile kurulum için gerekli olan paketlerin yüklenmesi beklenir. Bir BIOS yüklemesi için önyükleme (boot) yapıldığında, aşağıda önyükleme arayüzü gelecektir.
UEFI ile yapılan ön yükleme işleminde ise aşağıdaki önyükleme arayüzü gelecektir.
“Welcome to CentOS Linux 8” ekranında işletim sisteminizin kurulum dili seçilir ve “Continue” ile kurulum sihirbazı başlatılır. Biz bu kurulumda CentOS işletim sisteminin dil ayarı olarak “English-United States” seçeneğini seçiyor olacağız.
Kurulum dili seçildikten sonra kurulum sırasında yapılacak olan diğer bütün işlemlerin kategori olarak gösterildiği “Installation Summary” ekranı açılacaktır. Bu ekranda işletim sistemi saat ve tarih ayarı klavye dili, kurulum kaynağı, yazılım paketlerinin seçimi, kurulum hedefi, ağ ayarları yapılabilmektedir. Bu kısımdaki ayarların tamamı yeni sistemleri kurmak için tamamlamanız için gereken farklı adımları yapmanızı gerektirir.
“Localization” bölümünde yer alan; “Keyboard”, “Language Supports” ve “Data & Time” menüsü ile sunucunuzun klavye dili, sunucunun bulunduğu ülkenin dünya haritasında seçimi, saat ayarı, saat formatı, Ağ saati (NTP) gibi ayarlar bu bölümden yapılmaktadır.
“Keyboard Layout” bölümünde; klavye dili seçimi yapılır. Bu ekranda birden fazla klavye dili seçilir ve klavyeler için öncelik sırasını değiştirebilirsiniz. Bu ekranda yeni bir klavye dilini seçmek için “+“ butonu seçilir ve eklemek istediğiniz klavye seçilerek “Add” butonuna basılır.
“Add a Keyboard Layout” penceresinde klavye dili seçildikten sonra “Add” butonu ile eklenir.
Klavye ekleme işlemi tamamlandığında ok tuşları ile klavye öncelik sırasını değiştirebilir. “ – “ tuşu ile seçilen klavye dilini sistemden çıkarılmasını sağlayabilirsiniz. Ayrıca ekranın sağ kısmında yer alan test bölümünden klavyenizi test edebilirsiniz. Klavye ile ilgili konfigürasyonu işlemini tamamlamak için “Done” butonuna basılır.
“Keyboard Layout” ekranın sol alt kısmındaki klavye simgesi ile seçilen klavye dili türünün tuş dizilimin görüntüleyebilirsiniz.
Bu ekranın sağ tarafında yer alan “Test the layout configuration below” bölümünde klavyenizi test edebilirsiniz.
“Language Support” bölümünde kurulacak olan işletim sisteminiz için ek dil seçimi yapılır. “Language Settings” adımında kurulacak olan işletim sistemi dili tekrardan sorulur. Bu adımda “English-United States” seçeneği seçilir ve “Done” butonu ile dil konfigürasyonu tamamlanır.
“Time and Date” ekranında işletim sisteminin ülke ve şehir bilgisi seçilir. Konumunuz ve saat dilimizi iyi yapılandırmanız oldukça önemlidir. Bu kısımda yapacağınız bu ayarlamalar ile gelecekteki güncellemeler ve paketlerin yüklenmesi sırasında CentOS en yakın reporsitory hizmeti sunan sunucuları kullanacaktır. Ek olarak bu işletim sistemi üzerindeki çalışan uygulama/uygulamaların düzenli ve istikrarlı çalışması açısında saat ve saat dilimi ayarı oldukça önemlidir. Biz bu kurulumda “Region” olarak Europa, City olarak da İstanbul’u seçiyor olacağız.
İsteğe bağlı olarak bu adımda NTP sunucuları ile işletim sisteminizin saat ve tarih ayarını otomatik olarak yapılmasını sağlayabilirsiniz. Bu işlem için “Data and Time” ekranın sol üst kısımdaki ayar butonu kullanılır. Açılan pencereye NTP sunucu bilgileri girilir. “Network Time” bölümünün kurulum işlemi sırasında aktif olması ve NTP sunucularının eklenebilmesi için bu işlem öncesinde ağ ayarlarının (IP, SubnetMask, Default Gateway ve DNS) yapılandırılmış ve NTP sunucularına erişebilir olması gerekmektedir.)
“Add and mark for use NTP serves” bölümünde isteğe bağlı olarak farklı NTP (global yada yerel) sunucu adres bilgilerini de tanımlayabilirsiniz. Ben bu adımda ntp.org da Türkiye için kullanılan NTP sunucularını tanımladım.
Saat ve tarih ile ilgili işleminizi tamamladıktan sonra Done butonu ile bu ekran yapılan ayarlar tamamlanır.
“Software Selection” bölümünde; Installation Source adımında CentOS 8 işletim sisteminin kurulumunun yapılacağı medyanın seçimi (Network, USB yada Optik Sürücü) ve doğrulamasını isteğe bağlı olarak bu adımdan yapabilirsiniz. Kurulum medyanızın sağlamlığından emin olmanız durumunda bu adımda hiçbir işlem yapmadan bir sonraki adıma geçebilirsiniz. Kurulum medyasının doğrulaması için “Verify” butonunu kullanabilirsiniz.
Kurulum medyası doğrulama işlemi tamamlandıktan sonra “Done” ile test işlemine ait ekrandan çıkabilirsiniz.
“Software Selection” adımında sunucunuz üzerine kurulacak olan görev ve uygulamalar seçilir. “Base Environment” alanında kurmanız gereken bilgisayar türü seçilir. Örneğin; Sanallaştırma, Web, Database, Dosya ve yazıcı, GNOME masaüstü aracı gibi uygulamalar kurulum sırasında otomatik olarak kurulmaktadır. Bu adıma ben CentOS işletim sistemi “Minimal Install” seçeneği ile yüklenmesi için radyo butonu ile seçtikten sonra Done ile kurulum sırasında yüklenecek olan uygulamaların seçimi tamamlanır.
Server with GUI : Sunucu yönetimi için GUI arayüzü ve araçlarının yer aldığı kurulum türüdür. Bu türün seçilmesi durumunda; Windows File Server, Debugging Tools, File and Storage Server, FTP Server, Guest Agent, Infiniband Support, Mail server, Network File System Client, Network Servers, Performance Tools, Remote Desktop Client, Remote Management for Linux, Virtualization Client, Virtualization Hypervisor, Virtualization Tools, Basic Web Server, Legacy Unix Compatibility, Container Management, Development Tools, .Net Core Development, Graphical Administration Tools, Headless Management, RPM Development Tools, Scientific Support, Security Tools, Smart Card Support ve System Tools seçenekleri yer almaktadır.
Server : işletim sistemi kurulum aşamasında seçilen rol ve araçlar birlikte kurulmaktadır. Bu türün seçilmesi durumunda; Hardware Monitoring Utilities, Windows File Server, Debugging Tools, File and Storage Server, FTP Server, GNOME, Guest Agents, infiniband Support, Mail server, Network File System Client, Network Servers, Performance Tools, Remote Management for Linux, Virtualization Hypervisor, Basic Web Server, Legacy Unix Compatibility, Container Management, Development Tools, .Net Core Development, Graphical Administration Tools, Network Servers, Headless Management, RPM Development Tools, Scientific Support, Security Tools, Smart Card Support ve System Tools seçenekleri yer almaktadır.
Minimal Install: Gelişmiş Linux Sysadminleri için GUI olmayan türdür. Bu türün seçilmesi durumunda; Guest Agent, Standard, Legacy Unix Compatibility, Container Management, Development Tools, .Net Core Development, Graphical Administration Tools, Headless Management, Network Servers, RPM Development Tools, Scientific Support, Security Tools, Smart Card Support ve System Tools seçenekleri yer almaktadır.
Workstation : Dizüstü ve PC’lere kurulum için seçilir. Bu türün seçilmesi durumunda; Backup Client, GNOME Applications, Headless Management, Internet Applications, Office Suite and Productivity, Remote Desktop Client, Smart Card Support, Legacy Unix Compatibility, Container Management, Development Tools, .Net Core Development, Graphical Administration Tools, Network Servers, RPM Development Tools, Scientific Support, Security Tools, Smart Card Support ve System Tools seçenekleri yer almaktadır.
Custom Operating System: Manuel olarak kurulacak olan rollerin seçilerek kurulması gerekiyor. Bu türün seçilmesi durumunda; Guest Agents, Standard, Legacy Unix Compatibility, Container Management, Development Tools, .Net Core Development, Graphical Administration Tools, Headless Management, Network Servers, RPM Development Tools, Scientific Support, Security Tools, Smart Card Support ve System Tools seçenekleri yer almaktadır.
Virtualization Host : CentOS 8’i hypervizor olarak kullanmak istiyorsanız, örneğin yalnızca KVM’yi çalıştırmak için seçilir. Bu türün seçilmesi durumunda; Debugging Tools, Network File System Client, Remote Management for Linux, Virtualization Platform, Legacy Unix Compatibility, Container Management, Development Tools, .Net Core Development, Graphical Administration Tools, Headless Management, Network Servers, RPM Development Tools, Scientific Support, Security Tools, Smart Card Support ve System Tools seçenekleri yer almaktadır.
“System” bölümünde; “Installation Destination” adımında, işletim sistemi kurulumunun yapılacağı disk seçilir ve sonrasında disk bölümleme ve şifreleme seçenekleri için “Other Storage Options” kısmında seçeneklerinden uygun olanı seçilir.
Bu ekranın orta kısmında yer alan “Specialized & Network Disks” bölümde sunucu üzerine HBA kartları yada iSCSI protokolleri üzerinden disk bağlantısını yapmak için tanımlanması gereken; Port, Target, LUN, target WWID, Multipath yapılandırma seçenekleri ve NVDIMM cihazlarının yapılandırmasını yapabilirsiniz.
“Storage Configuration” bölümde
- Automatically; Disk bölümleme ve yapılandırma işlemi kurulum sihirbazı tarafından otomatik olarak yapılır.
- Custom : disk bölümele ve yapılandırma işlemi kullanıcı tarafından elle yapılır.
- I would like to make additional space available ek alan yapılandırılmasında bu seçenek seçilir.
- Encrypt my data : ile diskinizin şifrelenmesini sağlayabilirsiniz.
“KDUMP” adımında işletim sistemi çekirdek dump dosyalarının saklanması ve saklanacak olan dosya boyutu belirlenir. Beklenmedik bir durumda çekirdek dökümü sorunun tespitinde yardımcı olacak kayıtların oluşmasına yardımcı olacaktır. Bu bölümde “Enable kdump” kutucuğu seçilerek kdump aktif edilir ve sizden kdump için ayrılacak bellek boyutunu belirleyebilirsiniz. Bu adımda “Automatic” seçeneğini seçmeniz yeterli olacaktır.
Bir sistem çökmesi durumunda, KDUMP, çökmenin nedenini belirlemede paha biçilemez olabilecek bilgileri yakalar. Bu çekirdek çökmesi boşaltma mekanizması, sistem belleğinin yalnızca kullanımı için ayrılacak bir bölümünü gerektirir. Kdump, otomatik bellek rezervasyonu ile varsayılan olarak etkindir.
“Network and Hostname” adımında; ağ ayarları ve bilgisayar adı tanımlanır. Kurulumun bu adımında işletim sistemi ağ kartını ens33 şeklinde tanımlamıştır. Ağ kartının yanındaki “On/Off” butonunda “On” seçilerek ağ kartı aktifleştirilir. Bu aşamadan sonra ağ kartımız DHCP’den otomatik olarak IP alacak duruma geçecektir.
“General” sekmesinde; ağ kartınızın ismini değiştirebilirsiniz. Ek olarak farklı bir firewall zone yapılandırmasına dahil edebilirsiniz.
Bu bölümde yer alan seçenekler;
- Connect automatically with periorty: Bu ağ kartı için öncelik değeri tanımlanır ve NetworkManager ağın kullanılabilir olduğunu algıladığında bu bağlantıya otomatik olarak bağlanır.
- All users may connect to this network: Sistemdeki tüm kullanıcılar tarafından kullanılabilen bir bağlantı oluşturmak için bu kutuyu işaretleyin. Bu ayarın değiştirilmesi root ayrıcalıkları gerektirebilir.
- Automaticallt connect to VPN: Otomatik olarak bir VPN ağına bağlantı saplar.
“Ethernet” sekmesinde; sekmesinde ağ kartınızın MAC adresini, MTU değerini, Wake on Line yapılandırmasını ve ağ kartının hızının (link negotiation) değiştirebilirsiniz.
“802.1x Security” sekmesinde; ağınızda 802.1x güvenlik yapılandırmanız var ise, bu adımda kimlik doğrulama türü ve hesap bilgilerinizi girebilirsiniz. Bu “Use 802.1x security fort his connection” kutucuğu ile 802.1x desteği açılır ve ağ bağlantısı için gerekli olan kimlik doğrulama metodu, hesap bilgileri ve Passphrase parola bilgilerinin girilmesi gerekmektedir.
DCB sekmesinde; “Use Data Center Bridging (DCB) for this connection” kutucuğun seçili olması durumunda; ağ kartının FCoE, iSCSI, FIO, Flow Control ve Periority Groups gibi ağ kartına özel protokoller ile ek işlevler sağlayabilirsiniz. Bu adımda değişiklik yapılmadan bir sonraki sekmeye geçebilirsiniz.
Proxy sekmesinde; ağınızda Proxy uygulaması var ise; Proxy methodu ve PAC bilgileri girilir.
IPv4 Settings sekmesinde; Statik IP adresini yapılandırmasını planlıyorsanız “Method” kısmında “Manule” seçilir ve “Additional static addresses” kısmına IP, Subnet Mask, Gateway, DNS ve isteğe bağlı olarak domain isim bilgisi tanımlanır.
Bu ekranın alt kısmında yer alan “Require IPv4 addressing for this connection to complete” kutucuğu seçilerek; bu bağlantının tamamlanması için IPv4 adreslemesini zorunlu kılınması sağlanır.
“IPv6 Settings” adımında ağ kartınıza IPv6 ayarlarının tanımlamasını yapabilirsiniz. Bu ekrandaki “Method” bölümünde; “DHCP” yada “Manual” seçeneklerinden uygun olanını seçebilirsiniz. Biz bu kurulumda IPv6 protokolünü kullanmayacağımız için değişiklik yapmayacağız.
Bu ekranın alt kısmında yer alan “Require IPv6 addressing for this connection to complete” kutucuğu seçilerek; bu bağlantının tamamlanması için IPv6 adreslemesini zorunlu kılınması sağlanır.
CentOS işletim sistemi Ağ yapılandırma ayarları tamamlandıktan sonra; Yapılan bu değişiklerin uygulamak için ON/OFF tıklanılır. Son olarak değişiklikleri yapmak için “Done” butonu seçilir.
“Security Policy” adımında, güvenlik ilkeleri varsayılan olarak etkin değildir. Yalnızca belirli kuruluş kuralları veya hükümet düzenlemeleri tarafından bir politika isteniyorsa uygulanmalıdır.
“System” bölümünde gerekli olan ayarlar tanımlandıktan sonra “Begin Installation” ile kurulum işlemi başlatılır.
“Configuration” penceresindeki; “Root Password” alanında, “root” kullanıcısı için parola atanması yapılır. Parola tanımlama işlemi tamamlandıktan sonra ekranın sol üst kısımdaki Done butonuna basılır.
“Root Password” ekranında root kullanıcı hesabı için parola tanımlanır. Parola doğrulama işlemi tamamlandıktan sonra “Done” butonuna basılır.
“User Creation” adımında yeni bir kullanıcı hesabı oluşturulur. Bu ekranda yer alan kısımlara bilgileri yazınız. Bu kullanıcının yönetici olmasını sağlamak için “Make this user administrator” kutucuğu seçilir. Bu işlemde kısa ve basit şifreler kullanıyorsanız, işleminizi onaylamanız için “Done” butonuna iki kez tıklamanız gerekecektir.
“Advanced User Configuration” seçeneğinde; oluşturulacak olan kullanıcı hesabının Home Directory adresi, kullanıcı ve grup ID’si ve kullanıcının dahil olacağı grup bilgilerini düzenleyebilirsiniz. Bu ekranda değişiklik yapmadan varsayılan ayarlarda kullanıcı oluşturmak için “Cancel” butonunu seçebilirsiniz.
Kurulum işlemi tamamlandıktan sonra “Reboot” butonu ile işletim sisteminin yeniden başlatılır.
Centos işletim sistemi masaüstü (GUI) olmadan açılacaktır.
