Bilindiği üzere Araplar Cengiz Han’ın Müslüman olması için büyük çaba harcamışlardı. Eğer Cengiz Han İslam’ı kabul etseydi bütün Orta Asya kısa sürede İslamiyet’e geçebilirdi. Bu sebeple onu İslam’a davet etmek üzere bir grup Arap, Cengiz Han’ın otağına gider. Aralarında şu konuşma geçer:
- Hanlar Hanı Cengiz Han, sizi İslam’a davet etmek için geldik.
- İslam dediğiniz nedir?
- Yüce Peygamberimiz Muhammed Mustafa aracılığıyla tüm insanlara tebliğ edilen dindir.
- Peygamber dediğiniz kimdir?
- Yerin ve göğün yaratıcısının, yani Allah’ın, yeryüzündeki seçilmiş elçisidir.
- Olabilir. Tengri’nin yeryüzündeki temsilcisi de benim.
- Ama size bir kitap indirilmedi. Bizim Peygamberimize Kur’an indirildi.
- Kitabınızda ne yazıyor, özetle?
- Araplar İhlas Suresi’ni okurlar. Cengiz Han, surenin anlamını Türkçeye çevirmelerini ister. Şu ayetler okunur:
De ki: O Allah birdir.
Allah samed (her şey O’na muhtaç, O kimseye muhtaç değil)’dir.
O doğurmamıştır ve doğurulmamıştır.
Ve hiçbir şey O’nun dengi değildir.
Bunun üzerine Cengiz Han yüksek bir kahkaha atar ve şöyle der:
- Siz bunları daha yeni mi öğreniyorsunuz? Biz bunları bin yıldır bilir ve yaşarız. Buyurun, gidebilirsiniz…
Bir gün Cengiz Han atından inerek bir caminin önünde durur. Atının yularını caminin imamına uzatır ve sorar:
- Bu ev kimin evi?
Oradakiler hep bir ağızdan cevap verir:
- Bu Allah’ın evidir.
Cengiz Han öfkelenir:
- Sizi putperestler! Allah’ın evi kalbinizdir. Siz Allah’ı kalbinizden çıkarıp ona taş binalar yapmışsınız, ama kalbinizi kirletmişsiniz! Sizi atımın ayağı altında ezsem bile değmezsiniz!
Eski yazıtlardan birinde şöyle yazar:
Kuzu dizlerinin üzerine çökerek annesini emer, Karga yaşlı annesini besler, Bunun adı ” saygılı davranmaktır. Horoz şafak vakti öter, Yaban kazları Her bahar kuzeye, her sonbahar güneye uçar. Bunun adı : söz tutmaktır . Yeşilbaşlı ördek eşini kaybettikten sonra ölene kadar yeni bir eş bulmak istemez . Bu : sadakat Olarak adlandırılır. Bir geyik iyi bir otlağa rastladığında yaşadığı sürüyü oraya davet eder ve paylaşır , Karınca yemek gördüğünde bütün koloniyi oraya çağırır ; Bunun adı : adalettir .’ Eğer bir insan bu erdemlere sahip değilse : Hayvandan beter bir halde yaşıyordur .!
Bir Türkmen duası da şöyledir :
Tanrım , İlk önce : Dağa taşa ver , Ormana , Hayvanlara , Suya ver . Ondan sonra : İnsanlara , Kapı komşuya , Muhtaç olana ver . Kalırsa , En son bana ver.
Eğer bir insan bu erdemlere sahip değilse, hayvandan daha aşağı bir yaşam sürüyordur.