Bugünkü makalemde VMware vSAN üzerinde sanal disklerin nasıl yapılandırıldığını özellikle de Thick Disk kullanımı konusunu en ince detayına kadar inceleyeceğiz.
Bu konu sadece teknik olarak değil aynı zamanda altyapı tasarımı, performans, kapasite planlaması ve en iyi uygulamalar açısından da büyük önem taşıyor.
Hazırsanız, bir fincan kahvenizi alın ve başlayalım!
Ön Bilgi: vSAN ve Depolama Mantığı
Öncelikle vSAN’ın klasik veri depolama çözümlerinden farkını anlamamız gerekiyor.
vSAN bir SAN ya da NAS sistemi değildir. Bunun yerine:
- Sunucular üzerindeki yerel diskleri birleşik bir kaynak havuzuna çevirir.
- Bu havuz vSphere üzerinden erişilen bir “vSAN Datastore” olarak görünür.
- Disk verileri, nesneler (objects) ve bu nesnelerin komponentleri (components) olarak depolanır.
- Her veri nesnesi, Storage Policy kurallarına göre dağıtılır, çoğaltılır ya da RAID yapısına uygun hale getirilir.
Bu yapı vSAN’ın neden “dosya sisteminden bağımsız” ve “politika tabanlı” bir yapı olduğunu da açıklar.
Sanal Disk Türleri: Thin vs Thick
VMware’de sanal diskleri oluştururken 3 farklı provisioning tipiyle karşılaşırız:
| Tür | Açıklama |
|---|---|
| Thin Provisioned | Disk boyutu gerektiği kadar büyür. Başta az yer kaplar. |
| Lazy Zeroed Thick | Tüm alan tahsis edilir, ama bloklar yazıldıkça sıfırlanır. |
| Eager Zeroed Thick (EZT) | Tüm alan tahsis edilir ve baştan sıfırlanır. Performans açısından en iyi seçimdir. |
Bu türlerin tamamı VMFS gibi klasik datastore’larda kullanılabilir. Ancak vSAN’da işler biraz farklı yürür…
vSAN’da Thick Disk Kavramı: Ne Kadar Gerçek?
vSAN ortamında disk tipi seçimi aslında yoktur. Çünkü disk tipleri “dosya sistemi” üzerinden değil, storage policy üzerinden belirlenir. Bu da demektir ki:
- vSAN, tüm diskleri teknik olarak Thin Provisioned gibi işler.
- Thick gibi davranması için Object Space Reservation (OSR) adı verilen bir parametre kullanılır.
- Ancak burada bile klasik anlamdaki Eager Zeroed Thick disk mantığı yoktur.
Object Space Reservation (OSR) Nedir?
vSAN üzerindeki disklerin ne kadar fiziksel alan rezerve edeceğini belirleyen bu ayar, Storage Policy içinde tanımlanır. İki temel davranış sağlar:
| OSR Değeri | vSAN’daki Davranışı |
|---|---|
| 0% | Thin Provisioning. Alan gerektiğinde büyür. |
| 100% | Lazy-Zeroed Thick gibi davranır. Alan önceden tahsis edilir. |
OSR değeri 100% olduğunda disk alanı fiziksel olarak rezerve edilir, ancak bloklar sıfırlanmaz!
Yani Eager Zeroed Thick (EZT) değildir.
vSAN’da Yazma Süreci Nasıl İşliyor?
Bu konuyu anlamadan disk tiplerinin performansa etkisini değerlendiremeyiz:
- Veri önce cache diskine yazılır.
- Genelde NVMe veya SSD olur.
- Yazma işlemi burada tamamlanmış sayılır.
- Daha sonra arka planda kapasite diskine aktarılır.
- Bu disk daha ucuz, yüksek kapasiteli olabilir.
- Storage Policy’deki RAID yapısına göre veriler çoğaltılır.
- Deduplication/Compression aktifse bu aşamada devreye girer.
Bu süreçte disk türünün, yani Thin ya da Thick olmasının doğrudan bir performans etkisi yoktur.
vSAN’da Thick Disk Kullanmanın Dezavantajları
Kulağa ilk başta “daha güvenli”, “daha stabil” gibi gelse de, vSAN’da Thick provisioning kullanmak genellikle faydadan çok zarar getirir:
❌ Deduplication ve Compression devre dışı kalır
Thick provisioning yapıldığında vSAN, bu diskin içeriğini sıkıştırmak ya da benzer verileri tekilleştirmek için çalışmaz. Bu da disk alanı açısından büyük kayıptır.
❌ Kapasite verimsiz kullanılır
1 TB’lık disk oluşturduğunuzda sistem o alanı baştan ayırır. Kullanmasanız bile başka VM’ler bu alanı kullanamaz.
❌ Performans artışı sağlamaz
vSAN mimarisinde disklerin nasıl oluşturulduğu değil, nasıl işlendiği önemlidir. EZT gibi blokların sıfırlandığı bir süreç vSAN’da yok.
❌ Migration (Taşıma) maliyeti artar
Thick bir VM’i başka bir hosta ya da vCenter’a taşımak ciddi veri transferi ve zaman maliyeti yaratır.
Peki Thick Kullanmak Ne Zaman Gerekli?
Tamamen gereksiz diyemeyiz. Bazı durumlarda Thick provisioning tercih edilebilir:
- Oracle RAC gibi shared VMDK gerektiren yapılar.
- Fault Tolerance (FT) gibi yüksek yedeklilik gereken ortamlar.
- Kapasite yönetimi dış sistemlerce yapılacaksa ve kontrol tamamen IT’de değilse.
- ISO 27001, PCI-DSS gibi regülasyonlar gereği disk alanının önceden ayrılması gerekiyorsa.
Bu gibi durumlarda Storage Policy’ye özel bir kural yazılarak OSR değeri %100 yapılabilir.
Uygulama: Thick Disk Tespiti ve Dönüştürme
Thick mi, Thin mi Olduğunu Anlamak:
esxcli storage vmfs extent listveya PowerCLI ile disk boyutlarını karşılaştırarak hangi diskin Thick olduğunu görebilirsiniz.
Thick Disk’i Thin’e Çevirmek:
- VM’i kapatın.
- Disk’i Storage vMotion ile başka bir datastore’a taşıyın.
- Bu sırada disk tipini “Thin” olarak seçin.
- Alternatif:
vmkfstools -ikomutu ile yeni Thin disk oluşturulabilir.
Önerilen En İyi Uygulama
| Durum | Tavsiye |
|---|---|
| Standart vSAN ortamı | Thin provisioning (OSR: 0%) |
| Yüksek performans uygulamaları | Yine Thin. Thick bir fayda sağlamaz. |
| Oracle RAC, FT gibi özel durumlar | OSR ile kontrollü Thick provisioning |
| Performans artırma amacıyla Thick düşünülüyorsa | Gerek yok. Cache + NVMe zaten yüksek performans sunar. |
vSAN’da Thick Disk Kullanımı Gerçekten Gerekli mi?
Çok büyük ihtimalle hayır.
vSAN’ın doğası gereği zaten blok temelli, nesne tabanlı, cache katmanlı bir yapı kullanıyorsunuz. Bu yapı, klasik VMFS davranışlarını tamamen değiştiriyor.
Thick provisioning burada performansa katkı sağlamaz; aksine kaynak israfına neden olabilir.
Kapasite, verimlilik ve operasyonel yönetim sizin için önemliyse (ki olmalı), varsayılan Thin provisioning ayarları ile devam etmenizi tavsiye ederim.